هنکامی که شرکت قصد افزایش سرمایه و ارائه سهام جدید از طریق آورده نقدی را دارد، سهامداران فعلی شرکت برای خرید این سهام می‌باشند. در واقع حق تقدم به معنای حقی است که به سهامداران فعلی یک شرکت داده می‌شود تا قبل از عرضه عمومی، اقدام به خرید سهام جدیدی کنند که توسط شرکت صادر می‌شود. تعداد سهام حق تقدم بر اساس درصد مالکیت هر سهامدار و همچنین میزان افزایش سرمایه تعیین می‌شود.
نماد حق تقدم
حق تقدم هر شرکت بورسی و فرابورسی مانند نماد معاملاتی شرکت می‌باشد. با افزون حرف “ح” به انتهای نام نماد، نماد حق تقدم ایجاد می‌شود. برای مثال اگر شرکت صنایع ملی مس ایران با نماد فملی قصد افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی داشته باشد، نماد معاملاتی حق تقدم آن فملیح می‌باشد. در نتیجه نمادهایی که در انتهای آنان حرف “ح” وجود دارد، نماد حق تقدم می‌باشند.
تعداد سهام حق تقدم
تعداد سهام حق تقدمی که در اختیار سهامداران قرار می گیرد، متناسب با درصد افزایش سرمایه و تعداد سهام مالکین می‌باشد. برای مثال فرض کنید شرکتی تعداد ۱۰۰۰۰ سهم دارد. این شرکت قصد دارد ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه داشته باشد. در نتیجه تعداد سهام آن به ۲۰۰۰۰ می‌رسد. در این حالت تعداد حق تقدمی که در اختیار مالک قرار می‌گیرد نیز ۱۰۰ درصد تعداد سهام مالک یا به بیانی برابر تعداد سهام مالک می‌باشد. یعنی اگر شخصی مالک ۱۰۰ سهم باشد، ۱۰۰ سهم حق تقدم به او تعلق می‌گیرد. با \رداخت ارزش اسمی سهم که برابر ۱۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان می‌باشد، می‌توان حق تقدم را به سهم تبدیل کرد.
انتشار آگهی حق تقدم
آگهی مربوط به افزایش سرمایه و پذیره نویسی حق تقدم را در سامانه کدال می‌توان مشاهده کرد. در این سامانه پس از جستوجو نام نماد و انتخاب نوع اطلاعیه بر روی مدارک و مستندات افزایش سرمایه، می‌توان جزئیات مربوط به افزایش سرمایه شرکت را مشاهده نمود.
بخش جستوجو نماد
جستوجو اطلاعیه
همچنین یکی دیگر از راه‌های مشاهده اطلاعات مربوط به افزایش سرمایه شرکت، استفاده از سامانه تریدبین می‌باشد.
بخش جستوجو سهم
بخش جستوجو نماد
بخش افزایش سرمایه
نکته مثبت در سامانه تریدبین این می‌باشد که تمامی جزئیات مربوط به افزایش سرمایه نماد در قالب جدول به نمایش گذاشته می‌شود.
چگونه از حق تقدم خرید سهام استفاده کنیم؟
پس از تصویت افزایش سرمایه، یکان گواهی با عنوان گواهی حق تقدم برای سهامداران ارسال می‌شود. سهامداران یکی از ۳ تصمیم زیر را اخذ می‌کنند.
- تبدیل حق تقدم به سهم
- فروش حق تقدم
- عدم تبدیل حق تقدم به سهم و عدم فروش حق تقدم
در ادامه هر یک از ۳ حالت بالا را توضیح می‌دهیم.
تبدیل حق تقدم به سهم
هنگام افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی اگر سهامداران قصد داشته باشند تا در صد مالکیت خود را حقظ کنند باید حق تقدم خود را تبدیل به سهم کنند. به منظور این کار افراد باید ارزش اسمی هر سهم را به حساب شرکت واریز کنند. در حال حاضر ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال معادل ۱۰۰ تومان می‌باشد.
برای واریز وجه می‌توان فرم گواهی حق تقدم را پر کرده و تا زمان موعد برای شرکت ارسال کرد. همچنین راه دیگر استفاده از سامانه ذی‌نفعان بازار سرمایه می‌باشد. با استفاده از این سامانه می‌توان به صورت غیرحضوی، حق تقدم را به سهم تبدیل نمود. برای استفاده از این سامانه لازم است تا کاربر احراز هویت سجام را انجام داده باشد.
فروش حق تقدم
در صورتی که سهامداران تمایلی به استفاده از این حق نداشته باشند یا توانایی مالی برای خرید سهام جدید را نداشته باشند، می‌توانند این حق تقدم را در بازار بفروشند. فروش حق تقدم معمولاً از طریق کارگزاری‌ها و بورس انجام می‌شود و به سهامداران اجازه می‌دهد که به جای سهام جدید، وجه نقد دریافت کنند.
لازم به ذکر است زمان معاملات حق تقدم معمولا ۶۰ روز می‌باشد که این زمان می‌تواند تمدید شود. همچنین دامنه نوسانات معاملات نماد حق تقدم دو برابر دامنه نوسانات نماد شرکت است. برای مثال اگر دامنه نوسانات شرکت میان ۵+ و ۵- باشد، دامنه نوسانات حق تقدم آن میان ۱۰+ و ۱۰- می‌باشد.
عدم تبدیل حق تقدم به سهم و عدم فروش حق تقدم
اگر سهامدار نسبت به حق تقدم بی تفاوت باشد یعنی آن را تبدیل به سهم نکند و آن را نفروشد، شرکت موظف است که حق تقدم را برای شخص به فروش رساند. پس از پایان معاملات حق تقدم، شرکت در فراخوان پذیره نویسی عمومی، حق تقدم‌هایی که تبدیل به سهم نشدند و به فروش نرفتند را به فروش می‌رساند. هزینه فروش پس از کسر کارمزد در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد.
سوالات متداول
۱ – حق تقدم چیست ؟
هنگام افزایش سرمایه از طریق آروده نقدی، شرکت متناسب با میزان افزایش سرمایه، سهام خود را افزایش می‌دهد. سهامداران فعلی شرکت می‌توانند این سهام را با ارزش اسمی خریداری کنند. در واقع حق تقدم الویت سهامداران برای استفاده از سهام جدید می‌باشد.
۲ – تبدیل حق تقدم به سهم چگونه است ؟ آیا می‌توان به صورت غیرحضوری این فرآیند را انجام داد ؟
پس از ثبت افزایش سرمایه، گواهی حق تقدم از طرف شرکت در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان با استفاده از سامانه ذی‌نفعان بازار سرمایه به صورت غیرحضوی حق تقدم را به سهم تبدیل نمود.