صورت سود و زیان از مهم‌ترین صورتهای مالی است. با استفاده از صورت سود و زیان میتوان عملکرد واحد تجاری و میزان سود و ضرر شرکت را طی سال مالی ارزیابی کرد. همچنین میتوان عملکرد مالی شرکت را در سالیان متوالی مقایسه کرد و در خصوص رشد و توسعه شرکت نتیجه‌گیری کرد.
در ادامه به اهمیت صورت سود و زیان می‌پردازیم، سپس بخش‌های مختلف این گزارش را معرفی می‌کنیم.
چرا صورت سود و زیان اهمیت دارد ؟
دسترسی به صورت سود و زیان
جستوجو اطلاعیه
جستوجوی نماد
فیلتر نوع اطلاعیه
پس از جستوجو نام نماد و انتخاب فیلتر نوع اطلاعیه بر روی اطلاعات و صورتهای مالی میاندوره‌ای، میتوان تمامی صورتهای مالی را مشاهده کرد.
لازم به ذکر است که صورتهای مالی معمولا هر ۳ ماه در سامانه کدال منتشر می‌شوند.
پس از انتخاب یکی از صورتهای مالی، به صفحه‌ای مانند زیر منتقل می‌شویم.
انتخاب نوع صورت مالی
در قسمت مشخص شده، میتوان انواع صورتهای مالی مانند سود و زیان، صورت وضعیت مالی (ترازنامه) و صورت جریان نقد را مشاهده کرد. صورت سود و زیان را انتخاب می‌کنیم و به جدول زیر می‌رسیم.
جدول بالا نمونه‌ای از گزارش سود و زیان می‌باشد.
لازم به ذکر است که اعداد درج شده در این گزارش به واحد میلیون ریال می‌باشند. مثلا عدد 12,000 معادل ۱۲ هزار میلیون ریال یا 12,000,000,000 ریال می‌باشد.
از دیگر نکات مهم در این گزارش، ثبت اطلاعات مربوط به سال گذشته و درصد تغییر هر کدام از عناصر نسبت به سال گذشته می‌باشد.
عناصر مختلف صورت سود و زیان
گزارش سود و زیان از عناصر مختلفی تشکیل می‌شود. در ادامه هر یک از این عناصر را معرفی می‌کنیم.
درآمدهای عملیاتی : منظور از درآمدهای عملیاتی، تمام درآمدهای مربوط به فعالیت اصلی شرکت است که از انجام عملیات اصلی شرکت حاصل می‌شوند. برای مثال اگر محصول اصلی شرکت تولید کنسروجات مواد غذایی باشد، درآمد حاصل از فروش کنسروجات در این قسمت ثبت می‌شود ولی برای مثال فروش ماشین‌آلات و املاک شرکت جز درآمدهای عملیاتی محسوب نمی‌شود.
در جدول بالا درآمد عملیاتی شرکت در سال مالی ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۱۵ میلیون و ۵۷۰ هزار میلیون ریال بوده است.
بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی یا بهای تمام شده کالای فروش رفته : بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی، هزینهای است که شرکت به طور مستقیم در تولید محصول اصلی شرکت (برای مثال تولید کنسروجات) تحمیل می‌شود. هزینه‌هایی مثل هزینه مواد اولیه، هزینه حقوق و دستمزد کارکنان بخش تولید و هزینههای سربار می‌باشد.
در جدول بالا بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی در سال مالی 29 اسفند 1402 برابر با ۱۱ میلیون و 801 هزار میلیون ریال بوده است.
با در اختیار داشتن درآمدهای عملیاتی و بهای تمام شده کالای فروش رفته (هزینه فروش) میتوان سود (زیان) ناخالص را محاسبه نمود.
بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی – درآمدهای عملیاتی = سود ناخالص
در واقع سود ناخالص حاصل تفریق میزان فروش خالص شرکت از میزان هزینه شرکت برای تولید کالا یا ارائه خدمات می‌باشد.
هزینههای فروش، اداری و عمومی : هزینه‌هایی که شرکت برای بازاریابی، تبلیغ، حمل و نقل، حقوق کارکنان بخش غیرتولیدی (حقوق کارمندان بخش تولیدی در بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی محاسبه شد)، هزینههای مربوط به آموزش، هزینههای خورد و خوراک در این قسمت ثبت می‌شوند. این هزینه‌ها به صورت مستقیم در تولید کالا موثر نیستند و به صورت غیرمستقیم در فعالیت اصلی شرکت تاثیرگذار هستند.
هزینههای استثنایی : همانطور که از نام این عنصر پیداست، این دسته از هزینه‌ها معمولا رخ نمی‌دهند و در بیشتر گزارشات سود و زیان برابر صفر هستند. خسارات بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان یا هزینه تعدیل کارمندان به دلیل بحران اقتصادی در این دسته قرار می‌گیرند.
سایر درآمدها : دسته‌ای از درآمدهای عملیاتی که ارتباط غیر مستقیم با فعالیت اصلی شرکت دارند. درآمد حاصل از فروش ضایعات حاصل از مواد تولیدی یا افزایش ارزش محصولات.
سایر هزینه‌ها : دسته‌ای از هزینههای عملیاتی که ارتباط غیرمستقیم با فعالیت اصلی شرکت دارند. مانند هزینه نگهداری از ضایعات یا کاهش ارزش محصولات.
با دراختیار قرار داشتن این آیتم‌‌ها میتوان سود (زیان) عملیاتی را محاسبه نمود.
= سود عملیاتی
سایر هزینه‌ها – هزینههای استثنایی – هزینههای فروش، اداری و عمومی – سایر هزینه‌ها + سود ناخالص
یکی از دلایل اهمیت سود عملیاتی قابلیت تکرارپذیری آن می‌باشد. به این معنی که سود عملیاتی حاصل فعالیت‌های مستقیم و غیرمستقیم اصلی واحد تجاری می‌باشد. در نتیجه امکان تکرار آن در سال‌های آتی وجود دارد.
هزینههای مالی : هزینه‌هایی که شرکت برای بهره وام‌های دریافتی، جرایم مالیاتی و از این دست هزینه‌ها متحمل می‌شود.
سایر درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی : درآمدها و هزینه‌هایی که خارج از چارچوب فعالیت اصلی شرکت هستند. نظیر فروش دارایی‌‌های شرکت از جمله فروش زمین و ماشین‌آلات شرکت یا سود دریافتی از سپرده بانکی. این درآمدها و هزینه‌ها ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با فعالیت اصلی شرکت ندارند.
توجه به این دسته از درآمدها بسیار مهم می‌باشد. با توجه به اینکه این درآمد و هزینه‌ها خارج از فعالیت اصلی واحد تجاری هستند، در نتیجه لزوما قابلیت تکرارپذیری در سال‌های آینده را ندارند. برای مثال شرکتی را درنظر بگیرید که ادعا می‌کند درآمد چشمگیری نسبت به سال قبل داشته است. هنگام بررسی صورتهای مالی شرکت متوجه می‌شویم که درآمد شرکت ناشی از فروش ساختمان‌های شرکت بوده است. طبیعتا درآمد ناشی از فروش ساختمان‌های شرکت هر سال رخ نمی‌دهد و ممکن است در سال مالی جاری شرکت نتواند به چنین درآمدی دست یابد. در این شرایط میتوان نتیجه گرفت که شرکت در فروش محصولات یا ارائه خدمات خود موفق نبوده و دارای سهام ارزنده‌ای نمی‌باشد.
در حالت دیگر ممکن است درآمد غیرعملیاتی شرکت ناشی از سود سپرده بانکی باشد. در نتیجه باید این نکته را بیشتر مورد مطالعه قرارداد که آیا شرکت قادر است این درآمد را در دورههای مالی بعد ارائه کند یا خیر.
توجه به درآمدها و هزینههای عملیاتی و غیرعملیاتی با توجه به تکرار پذیر بودن یا نبودن آن‌ها از قسمت‌های مهم تحلیل بنیادی می‌باشد و باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشت.
هزینههای مالیات بر درآمد : مالیاتی که شرکت شناسایی و پرداخت می‌کند، تحت عنوان مالیات بر درآمد ثبت می‌شود.
با کسر هزینه مالیات بر درآمد از تمام درآمدهای قبل از مالیات، سود خالص بدست می‌آید.
هزینه مالیات – هزینههای غیرعملیاتی – درآمدهای غیرعملیاتی + سود عملیاتی = سود خالص
محاسبه سود هر سهم یا EPS
سوالات متداول
۱ – صورت سود و زیان چیست ؟
۲ – درآمد و هزینه عملیاتی چیست ؟
۳ – درآمد و هزینه غیرعملیاتی چیست ؟
۴ – تفاوت سود عملیاتی و سود خالص در چیست ؟
در سود خالص تمامی درآمدها و هزینههای عملیاتی و غیرعملیاتی و همچنین هزینه مالیات نیز لحاظ می‌شود.