شناخت و تحلیل صورتهای مالی از مهم‌ترین بخش‌های تحلیل بنیادی می‌باشد. تمامی جزئیات مالی شرکت اعم درآمدها و هزینه‌های شرکت، سرمایه‌گذاران شرکت، دارایی‌های شرکت، بدهی‌های شرکت و بسیاری از فعالیت‌های مالی دیگر شرکت در صورتهای مالی ثبت می‌شوند.
شرکت‌ها موظف هستند که در پایان فصل مالی (هر ۳ ماه) گزارش صورتهای مالی خود را منتشر کنند. تمامی صورتهای مالی شرکت‌ها در سامانه کدال قابل دسترس هستند. از این رو تمامی تحلیلگران و سرمایه‌گذاران بازار بورس امکان مشاهده و بررسی فعالیت‌های مالی شرکت موردنظر را در سالیان مختلف دارند.
لازم به ذکر است که آشنایی با صورتهای مالی اولین قدم در ورود به دنیای تحلیل بنیادی می‌باشد. از این رو تمامی تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه باید با صورتهای مالی آشنایی کافی داشته باشند. هم‌چنین اگر سرمایه‌گذاران قصد سرمایه‌گذاری بلند مدت در سهام یک شرکت را دارند، باید توانایی تجزیه و تحلیل صورتهای مالی را داشته باشند.
در ادامه انواع صورتهای مالی را معرفی می‌کنیم و به صورت مختصر با آنها آشنا می‌شویم.
اهمیت صورتهای مالی
- سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت و کوتاه مدت شرکت در سپرده‌های بانکی، صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری و سایر واحد‌‌های تجاری
- ارزیابی عملکرد شرکت و میزان سودآوری شرکت در سالیان متوالی
- دارایی‌های شرکت اعم از اموال منقول و اموال غیرمنقول
- سود و زیان حاصل از سرمایه‌گذاری‌های شرکت
در نتیجه با تجزیه و تحلیل صورتهای مالی می‌توان تصمیم به ورود و سرمایه گذاری در شرکت موردنظر را اتخاذ کرد.
انواع صورتهای مالی
صورت وضعیت مالی (ترازنامه)
۲ – حقوق مالکانه
۳ – بدهی‌ها
همانطور که در شکل بالا مشخص است هر یک از بخش‌های خود دارای زیربخش‌های دیگری می‌باشند. برای مثال بخش دارایی خود شامل بخش‌های دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیرجاری و بخش بدهی شامل بخش‌های بدهی‌های جاری و غیرجاری می‌باشد. در معرفی ترازنامه هریک از این بخش‌ها را به تفصیل توضیح دادیم.
یکی از نکات قابل توجه در ترازنامه نکته زیر می‌باشد.
حقوق مالکان سهم + بدهی‌ها = دارایی‌ها
در ترازنامه همواره درایی‌ها برابر با حقوق مالکان سهم و بدهی‌ها است.
با استفاده از ترازنامه می‌توان از وضعیت دارایی‌های شرکت و بدهی‌های شرکت آگاهی داشت. هم‌چنین می‌توان نسبت بدهی به دارایی‌های یک شرکت را محاسبه نمود و با سایر شرکت‌ها مشابه در صنعت موردنظر مقایسه نمود.
در واقع ترازنامه یک تصویر کلی از وضعیت مالی شرکت در اختیار تحلیلگران قرار می‌دهد. برای اینکه از جزئیات دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های باید گزارشات مربوط به صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد را نیز بررسی کنیم.
صورت سود و زیان
گزارش سود و زیان در پایان سال مالی منتشر می‌شوند. البته به صورت میاندوره‌ای در دوره‌های ۶ ماهه و ۹ ماهه و گاها ۳ ماهه نیز منتشر می‌شوند.
تصویر زیر نمونه‌ای از صورت سود و زیان نماد خساپا در دوره ۹ ماهه می‌باشد.
همانگونه که در شکل بالا مشخص می‌باشد گزارش سود و زیان شامل درآمدهای شرکت، هزینه‌های شرکت و سود یا زیان ناشی از این درآمدها و هزینه‌ها می‌باشد. هم‌چنین در این گزارش سود(زیان) هر سهم نیز مشخص شده است که همان EPS یا سود هر سهم می‌باشد.
به صورت کلی موارد زیر در گزارش سود و زیان مطرح می‌شوند :
- درآمدها : شامل درآمدهای عملیاتی، درآمدهای غیر عملیاتی
- هزینه‌ها : شامل هزینه‌های تمام شده درآمدهای عملیاتی، هزینه فروش، هزینه‌های غیر عملیاتی، مالیات
- سود و زیان : سود (زیان) عملیاتی، سود (زیان) غیرعملیاتی، سود (زیان) خالص
صورت جریان وجوه نقد
جریانات نقدی این گزارش به ۳ دسته تقسیم می‌شوند :
- جریانهای نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی
- جریانهای نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
- جریانهای نقدی حاصل از فعالیت‌های تامین مالی
صورت جریانهای نقدی نشان دهنده توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی‌ها و هم‌چنین ارزیابی شرکت در امور مربوط به سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و بلند مدت می‌باشد. البته لازم به ذکر است همواره وجود وجه نقد بسیار بالا در یک شرکت نکته مثبتی ارزیابی نمی‌شود و می‌توان اینطور برداشت کرد که شرکت مایل به سرمایه‌گذاری نیست و با توجه به تورم ارزش وجه نقد کمتر می‌شود. از طرفی اگر در شرکت وجه نقد وجود نداشته باشد، نشان‌دهنده عدم توانایی شرکت در بازپرداخت هزینه بستانکاران می‌باشد. در نتیجه نیاز است که شرکت انعطاف‌پذیری مالی داشته باشد.
صورت سود و زیان جامع
یادداشتهای توضیحی
یادداشتهای توضیحی
در یادداشتهای توضیحی گزارشات مربوط به حسابرس مستقل و بازرس قانونی و هم‌چنین ریز دارایی‌ها و معاملات و جداول خرید و فروش ثبت می‌شود.
سوالات متداول
۱ – صورت مالی چیست ؟
صورتهای مالی گزارشات و جزئیات مالی مربوط به هزینه‌ها، درآمدها، سود و زیان شرکت می‌باشند که با استفاده از آنها می‌توان به ساختار مالی و انعطاف‌پذیری مالی شرکت پی برد.
۲ – انواع صورت مالی چه هستند ؟
۳ – اطلاعات تکمیلی صورتهای مالی در کجا ثبت می‌شوند ؟
برخی از اطلاعات مهم به جهت شفاف‌سازی و جزئیات مالی که در صورتهای مالی منتشر نمی‌شوند در یادداشتهای توضیحی ثبت می‌شوند